Għawdex ilu jsegwi modi ta' għajxien aktar sostenibbli. Matul dawn l-aħħar snin, id-Direttorat ta’ EkoGħawdex, fi ħdan il-Ministeru għal Għawdex u l-Ippjanar, introduċa firxa ta' inizjattivi li jgħaqqdu l-kura ambjentali mal-benesseri tal-komunità. Dawn jinkludu sforzi biex jiġi promoss trasport aktar nadif, bini effiċjenti fl-użu tal-enerġija, biedja konxja mill-ilma, u r-restawr ta' siti kulturali, li kull wieħed minnhom għandu rwol fit-tfassil ta' futur aktar sostenibbli għall-gżira oħt ta' Malta. 

Hub Multimodali f’Ta’ Xħajma

Waħda mill-inizjattivi ewlenin ta’ EcoGozo hija ċ-ċentru tat-trasport multimodali f'Ta’ Xħajma fix-Xewkija, kofinanzjat mir-riżorsi tal-UE. Mibni fuq sit li qabel kien mimli bl-iskart tal-kostruzzjoni, iċ-ċentru issa għandu 300 parkeġġ (inklużi punti tal-iċċarġjar tal-EV) u servizz ta’ Park-and-Ride. Karozzi tal-linja kompletament elettriċi joperaw vjaġġi frekwenti bejn Ta’ Xħajma u l-Port tal-Imġarr, u jgħinu biex itaffu l-konġestjoni fit-terminal tal-vapuri u jnaqqsu drastikament l-emissjonijiet.

Karatteristika ewlenija tas-sostenibbiltà taċ-ċentru hija s-saqaf aħdar ippjanat tiegħu, li se jservi bħala spazju miftuħ pubbliku u jkompli jtaffi l-impronta ambjentali tas-sit. Taħtha, ġibjun ta’ 10,000 metru kubu jaqbad l-ilma tax-xita għat-tisqija, jiżgura użu effiċjenti tal-ilma u jtejjeb ir-reżiljenza għall-klima. Barra minn hekk, iċ-ċentru dalwaqt se jkun mgħammar b’sistemi fotovoltajċi SmartFlower: moduli fotovoltajċi solari li jsegwu x-xemx biex jimmassimizzaw il-produzzjoni ta’ enerġija nadifa. Ix-xogħlijiet li jifdal se jkomplu jirfinaw il-faċilità, billi jintegraw it-trasport sostenibbli mal-kura ambjentali f’kumpless wieħed modern.

L-effiċjenza enerġetika fil-bini pubbliku

B’mod parallel mal-isforzi biex is-settur tat-trasport ikun ekoloġiku, il-Ministeru għal Għawdex u l-Ippjanar jagħmel verifiki tal-enerġija u aġġornamenti f’diversi binjiet pubbliċi. Bjut fuq diversi faċilitajiet tal-gvern, bħar-Razzett Sperimentali ta’ Għawdex, il-Biċċerija Ċivili, il-Cold Stores, il-Qasam tad-Djar ta’ Taċ-Ċawla, ġew mgħammra b’pannelli fotovoltajċi li kollettivament inaqqsu d-dipendenza fuq il-grilja u jnaqqsu l-emissjonijiet tal-karbonju. Miżuri ulterjuri, bħal insulazzjoni mtejba u dawl effiċjenti fl-enerġija, qed jgħinu biex jinħolqu operazzjonijiet aktar sostenibbli u kosteffettivi, u jagħtu eżempju għall-komunità usa’.

Is-salvagwardja tal-pajsaġġ rurali ta’ Għawdex

Biex jippreserva l-wirt agrikolu tal-gżira li ilu sekli sejjer u jsaħħaħ ir-reżiljenza ekoloġika, EcoGozo, appoġġjat mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR), ħadem b’mod estensiv fuq ir-restawr ta’ aktar minn 25 kilometru ta’ ħitan tas-sejieħ..

Il-ħitan tas-sejjieħ dilapidati u mhux siguri jiġu żarmati u magħżula, imbagħad jinbnew mill-ġdid bl-użu ta’ tekniki tradizzjonali, b’inklinazzjoni żgħira ’l ġewwa biex tiġi żgurata l-istabbiltà strutturali. Dan l-approċċ irażżan l-erożjoni tal-ħamrija, jippromwovi l-perkolazzjoni tal-ilma fl-aquifer, u jipprovdi protezzjoni mir-riħ, u b’hekk jgħin biex jirregola l-mikroklima u jappoġġja l-bijodiversità. Is-seħer rustiku tal-ħitan itejjeb ukoll ix-xenarju rurali ta’ Għawdex, u jsaħħaħ l-identità kulturali tal-gżira.

L-EkoGħawdex ikompli jissalvagwardja l-kampanja billi jissorvelja t-tindif u r-rijabilitazzjoni tal-widien, itaffi l-għargħar waqt ix-xita, iżomm il-ħamrija fertili, u jrawwem il-ħabitats tax-xtut għall-flora u l-fawna indiġeni.

Trasport Nadif u Innovazzjonijiet li Jiffrankaw l-Ilma

L-enfasi ta’ EcoGozo fuq is-sostenibbiltà testendi għall-mobilità elettrika. Il-Ministeru għal Għawdex u l-Ippjanar espanda b’mod kostanti l-flotta tal-vetturi elettriċi tiegħu, u karozzi tal-linja kompletament elettriċi jservu r-rotta Park-and-Ride. Sensuri tal-parkeġġ f’ħin reali f’Victoria jkomplu jgħinu biex inaqqsu l-konġestjoni billi jidderieġu lis-sewwieqa lejn l-ispazji disponibbli.

Fuq il-front tal-konservazzjoni tal-ilma, id-Direttorat imexxi xogħol pijunier taħt programmi bħal MED-WET, li juru:

• SLECI (Self-Regulating, Low-Energy, Clay-Based Irrigation): Provi jindikaw li jista’ jintuża sa 50% inqas ilma minn sistemi ta’ drip irrigation, li jnaqqas b’mod drastiku  l-iskart filwaqt li jżomm ir-rendimenti tal-uċuħ tar-raba’.
  

• Serra tad-Desalinizzazzjoni Solari: Din l-istruttura pilota tisfrutta l-enerġija solari biex tiddesalinizza l-ilma salmastru, u tipproduċi porzjon tal-ħtiġijiet ta’ irrigazzjoni ta’ kuljum tagħha fuq il-post u tippermetti biedja vertikali ta’ pjanti tolleranti għall-melħ.

Dawn l-innovazzjonijiet jgħinu biex jikkonservaw ir-riżorsi, jagħtu spinta lill-produttività agrikola, u jsaħħu r-reputazzjoni dejjem tikber ta’ Għawdex bħala ċentru ta’ innovazzjoni ekoloġika.

Ir-Riġenerazzjoni ta’ Spazji Pubbliċi mal-Kunsilli Lokali

Flimkien ma’ proġetti fuq skala kbira, EcoGozo twettaq ukoll riġenerazzjoni urbana b’kollaborazzjoni mal-kunsilli lokali. Pjazza Santa Margerita fis-Sannat, waħda mill-akbar pjazez pubbliċi ta’ Għawdex, ġiet imġedda bis-sħiħ mal-Kunsill Lokali tas-Sannat, u b’hekk tejbet l-aċċessibilità, organizzat mill-ġdid it-traffiku, u pprovdiet ambjent aktar sigur u akkoljenti. Sadanittant, Munxar Square irċieva aġġornament simili mal-Kunsill Lokali tal-Munxar, li jgħaqqad kumditajiet moderni mas-seħer storiku tar-raħal.

Barra minn hekk, id-Direttorat, permezz ta’ skemi għall-Kunsilli Lokali, jappoġġja r-restawr ta’ monumenti żgħar u żoni pubbliċi madwar Għawdex, filwaqt li jiżgura li r-residenti jkunu jistgħu jgħaqqdu l-wirt kulturali tal-gżira fi spazji komunali li jkunu miżmuma tajjeb.

Ir-Riċerka, il-Bijodiversità u l-Edukazzjoni

Il-viżjoni ta’ EcoGozo testendi għar-riċerka u l-edukazzjoni dwar il-bijodiversità. Studju riċenti ta’ tliet snin dwarfaqqiegħ  selvaġġ fuq il-gżira skopra kważi 100 speċi, aktar mid-doppju tal-għadd preċedenti, li jenfasizza r-rikkezza ekoloġika ta’ Għawdex. Id-Direttorat jipparteċipa wkoll fil-JoNeF (Netwerk Konġunt għall-Fungi Selvaġġi), li jikkollabora ma’ msieħba internazzjonali biex jissalvagwardja l-ispeċi tal-faqqiegħ tal-Ewropa.

L-involviment pubbliku jsostni dawn l-isforzi. Mill-Osservatorju Astronomiku Nazzjonali fin-Nadur, fejn it-tfal tal-iskola jattendu sessjonijiet ta’ osservazzjoni tal-istilel, għad-dimostrazzjoni tal-irrigazzjoni SLECI fir-razzett sperimentali tax-Xewkija, EcoGozo jistieden lin-nies ta’ kull età biex jitgħallmu u jipparteċipaw fl-inizjattivi tiegħu. B’dan il-mod, trawwem sens kollettiv ta’ responsabbiltà għar-riżorsi naturali u l-wirt ta’ Għawdex.

Ħarsa ’l quddiem

Billi jippromwovi trasport sostenibbli, ġestjoni responsabbli tal-ilma, u r-riġenerazzjoni bir-reqqa tal-ispazji rurali u urbani, dejjem f’kollaborazzjoni mill-qrib mal-partijiet interessati lokali, EcoGozo jistinka biex jibbilanċja l-progress mal-preservazzjoni. Ix-xogħol tiegħu juri li miżuri prattiċi ambjentali jistgħu jirnexxu fuq livell komunitarju, u jgħinu biex Għawdex jibqa’ kemm vibranti kif ukoll reżiljenti għall-ġenerazzjonijiet futuri. Hekk kif jiżvolġu aktar inizjattivi, EcoGozo tkompli tappoġġja gżira aktar sostenibbli u li dejjem tħares ’il quddiem.